Prawo spadkowe | Dział spadku | Zachowek

Stwierdzenie nabycia spadku

Pierwszym krokiem jest uzyskanie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, które otwiera drogę do postępowania o dział spadku. Może być też niezbędne przed wszczęciem sprawy cywilnej jak zasiedzenie, czy sprawa o zapłatę - słowem wszędzie tam, gdzie spadkobierca chce udowodnić swoje prawa wynikające z dziedziczenia względem osób trzecich.

Wszczęcie postępowania o stwierdzenie nabycia spadku poprzedza przygotowanie szeregu odpisów skróconych aktów stanu cywilnego. Być może konieczne będzie wpisanie zagranicznych aktów stanu cywilnego do polskich ksiąg stanu cywilnego, jeżeli spadkodawca zmarł za granicą, lub jego spadkobiercy urodzili się lub zawarli związek małżeński za granicą.

Pamiętaj, że orzeczenie o separacji czy rozwodzie pozbawia Cię jako małżonka spadkodawcy prawa dziedziczenia po nim z ustawy.

Odrzucenie spadku po zmarłym

Aby postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku zostało wydane, musi minąć 6 miesięcy od dnia powzięcia wiedzy o śmierci spadkodawcy. W tym czasie jako spadkobierca możesz złożyć oświadczenie o przyjęciu spadku wprost lub z dobrodziejstwem inwentarza. Jeżeli jednak w skład spadku wchodzą długi, optymalnym rozwiązaniem będzie złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku.

Niekiedy informacja o długach spadkowych pojawia się po upływie 6 miesięcy od dnia powzięcia wiedzy o śmierci spadkodawcy, kiedy już bezpowrotnie minął termin na odrzucenie spadku. Nie panikuj, pomogę Ci ocenić, czy wszcząć postępowanie o uchylenie się od skutków prawnych niezachowania terminu do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku po zmarłym. Poza tym, przyjęcie spadku otwartego po 18 października 2015 r. następuje z mocy prawa z dobrodziejstwem inwentarza, przez co Twoja odpowiedzialność za długi spadkowe będzie ograniczona do wartości ustalonego w wykazie inwentarza albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku.

Testament holograficzny czy testament notarialny, a może testament allograficzny?

Polskie prawo spadkowe przewiduje różne formy sporządzania testamentu. Najczęściej spotykane formy oświadczeń woli na wypadek śmierci to testament własnoręczny (holograficzny), testament notarialny oraz testament allograficzny. Pomogę Ci wybrać odpowiedni do Twojej sytuacji.

W przypadku sporządzenia testamentu przeanalizuję jego treść, a także pomogę Ci w dochodzeniu wykonania zapisu lub polecenia testamentowego. Spadkodawca poza powołaniem spadkobiercy może bowiem zobowiązać spadkobiercę ustawowego lub testamentowego do spełnienia określonego świadczenia majątkowego na rzecz oznaczonej osoby (zapis zwykły). Spadkodawca może też w testamencie włożyć na spadkobiercę lub na zapisobiercę obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania, nie czyniąc nikogo wierzycielem (polecenie).

Dziedziczenie gospodarstwa rolnego

Jeżeli w skład spadku wchodzi gospodarstwo rolne o powierzchni co najmniej 1 ha, a spadkodawca zmarł przed dniem 14 lutego 2001 r., do dziedziczenia ustawowego zastosowanie mają inne zasady. Inaczej jest w przypadku, gdy spadkodawca zdążył przed śmiercią przepisać gospodarstwo rolne w testamencie – wówczas nie mają zastosowania ograniczenia dziedziczenia z ustawy.

Zachowek

Twój rodzic powołał do spadku testamentem osoby spoza spadkobierców ustawowych? Zgodnie z przepisami prawa spadkowego zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należy się zachowek - jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni wynoszący dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach wynoszący połowę wartości tego udziału. Pomogę Ci w dochodzeniu zapłaty zachowku od spadkobiercy, a jeżeli będzie to niewystarczające – od osoby, na rzecz której został poczyniony zapis windykacyjny doliczony do spadku, a kolejno – od obdarowanych przez spadkodawcę za życia, o ile darowiznę dolicza się do spadku. Pamiętaj, aby nie przegapić terminu przedawnienia, które następuje po upływie 5 lat od ogłoszenia testamentu lub do 5 lat od otwarcia spadku.

Spadkodawca może pozbawić spadkobiercę prawa do zachowku poprzez wydziedziczenie. Może to nastąpić tylko pod pewnymi warunkami.

Prawa do zachowku można pozbawić spadkobiercę także po śmierci spadkodawcy, gdy spadkobierca dopuścił się wobec niego ciężkiego przestępstwa, zmusił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu groźbą lub podstępem, umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, czy też uchylał się od wykonywania wobec spadkodawcy obowiązku alimentacyjnego lub od obowiązku sprawowania pieczy nad spadkodawcą. Możliwe jest wówczas wszczęcie postępowania o uznanie spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia. Przekładając to na język polski, niegodne postępowanie stanowi zabójstwo spadkodawcy, znęcanie się nad nim, okradanie go czy kierowanie wobec niego gróźb.

Dokonanie działu spadku

Finalnie czekać Cię będzie postępowanie o dział spadku, które rodzajowo jest zbliżone do postępowania o zniesienie współwłasności, bazuje też na przepisach regulujących to zniesienie. W tym jednak przypadku Sąd z urzędu ustali skład i wartość spadku podlegającego podziałowi. 

Możesz od razu przestąpić do działu spadku, o ile uda się ustalić, kto przejmuje majątek spadkowy spłacając pozostałych. Możesz także podzielić nieruchomość w naturze, bądź jeżeli nie będzie to możliwe - sprzedać nieruchomość i podzielić się pieniędzmi z pozostałymi spadkobiercami.

Sąd rozstrzyga także o istnieniu zapisów zwykłych, których przedmiotem są rzeczy lub prawa należące do spadku, jak również o wzajemnych roszczeniach pomiędzy współspadkobiercami.

Wzajemne roszczenia mogą wynikać z sytuacji, w której inny spadkobierca uzurpuje sobie prawo do nieruchomości odmawiając Ci dostępu do niej. Nie jesteś bezbronny w tej sytuacji, pod warunkiem, że wykażesz bezprawne działanie tego spadkobiercy, wzywając go do wydania kluczy do budynku, czy udostępnienia nieruchomości w inny sposób. Jeżeli udowodnisz, że zostałeś pozbawiony dostępu do nieruchomości, możesz domagać się od tego spadkobiercy, korzystającego z rzeczy wspólnej w sposób wyłączający Twoje współposiadanie, wynagrodzenia za korzystanie z tej rzeczy. 

Możesz domagać się także od pozostałych spadkobierców rozliczenia pobranych pożytków i innych przychodów uzyskanych z majątku spadkowego. Podobnie jeżeli to Ty zarządzasz majątkiem spadkowym, pod pewnymi warunkami możesz domagać się zwrotu w odpowiedniej części poczynionych na spadek nakładów i spłaconych długów spadkowych.

Nie przegap zgłoszenia roszczeń uzupełniających w spawie o dział spadku, gdyż po jej zakończeniu nie będziesz mógł już ich dochodzić.

Odpowiedzialność za długi spadkowe

Pamiętaj też, że zakończeniem kolejnych etapów sądowego regulowania praw spadkowych jest za każdym razem granicznym momentem, który definiuje Twoją odpowiedzialność za długi spadkowe. Do chwili przyjęcia spadku jako spadkobierca ponosisz odpowiedzialność za długi spadkowe tylko ze spadku. Od chwili przyjęcia spadku ponosisz odpowiedzialność za te długi już z całego swego majątku, solidarnie z pozostałymi spadkobiercami. Od chwili działu spadku jako spadkobierca ponosisz odpowiedzialność za długi spadkowe samodzielnie z całego swego majątku, lecz w stosunku do wielkości swojego udziału.

Jako adwokat pomogę Ci w wyżej opisanych sprawach spadkowych, wspólnie ocenimy, z jakimi roszczeniami będziemy mogli wystąpić do sądu. Powyższą wiedzą dzielę się z Tobą nieodpłatnie, ale prawo spadkowe jest znacznie bardziej skomplikowane, tak więc zapraszam Cię do kontaktu, aby właściwie ocenić Twoją sytuację prawną jako spadkobiercy.